-
1 ташучы
сущ.разно́счик, во́зчик, подво́зчик; -воз, -но́сецкөлтә ташучы — снопово́з
су ташучы — водово́з
хат ташучы — письмоно́сец
-
2 ташучы
-
3 агач ташучы баржа
лесово́з; ба́ржа-лесово́з -
4 агач ташучы машина
лесово́з; маши́на-лесово́з; автомоби́ль-лесово́з -
5 йөк ташучы
= йөк йөртүче во́зчик; ку́ли -
6 көлтә ташучы
снопово́зчик -
7 су ташучы
водово́з; водоно́с -
8 хат ташучы
письмоно́сец, почтальо́н -
9 агач
1. сущ.1) де́рево (лиственное, хвойное, южное, плодовое) || древе́сныйвак агачлар — ме́лкие дере́вья (деревца́)
агач каерысы — древе́сная кора́
агач төрләре — поро́ды дере́вьев
клуб тирәли агач утырту — поса́дка дере́вьев вокру́г клу́ба
2) собир. (материал, сырьё) де́рево, древеси́на, лес || древе́сный (уголь, спирт); древеси́нныйагач чыгару — вывози́ть лес (древеси́ну)
эшкә яраклы агач — делова́я древеси́на; делово́й лес
агач агызу — сплавля́ть лес
комбинаттагы агач калдыклары — древе́сные (древеси́нные) отхо́ды на комбина́те
3) в сочет. лесо-; дерево-; древо-агач склады — лесоскла́д
агач сәүдәсе — лесоторго́вля; торго́вля ле́сом
агач хәзерләү участогы — уча́сток лесоразрабо́ток (лесозагото́вок); лесосе́чный уча́сток, лесосе́ка
агач хәзерләүче (хәзерләүдә эшләүче) — лесозаготови́тель; лесозагото́вщик
агач ташу юлы — лесово́зная доро́га
агач агызу сезоны — лесоспла́вный сезо́н
агач кисүдә эшләү — быть на лесору́бочных (лесору́бных) рабо́тах
агач кисә торган — древоре́жущий
агач эшкәртү — деревообрабо́тка
агач утырту — поса́дка дере́вьев
4) перен.; бран. болва́н, дуби́на, чурба́н2. прил.1) деревя́нный, из де́реваагач күпер — деревя́нный мост
агач көрәк — деревя́нная лопа́та
агач йорт — деревя́нный дом
агач табанлы чана — са́ни на деревя́нных поло́зьях
агач терәү — подпо́рка из де́рева; деревя́нная подпо́рка
2) бреве́нчатый; ру́бленый (сарай, барак)яңа гына салган агач мунча — свежеру́бленая ба́ня
3) тесо́вый, из тёса ( забор)4) щепно́й, из щепы́агач әйберләр — щепны́е изде́лия (това́ры)
5) ирон.; прост.а) деревя́нный, одеревене́лый, окостене́лый, тупо́й, (как), неживо́й (рот от холода, руки и пальцы от старческой дряблости или отсутствия движения)б) топо́рный (о чьём-л. языке); аляпова́тыйагач тел белән язган мәкалә — статья́, напи́санная топо́рным языко́м
в) бран. горе-; -дубина, -чурбан, -пень; -болван, -тупицаагач каравылчы — сто́рож-болва́н; го́ре-сто́рож; не сто́рож, а болва́н
агач хисапчы — го́ре-счетово́д; счетово́д-тупи́ца
•- агач ат
- агач аяк
- агач бакасы
- агач бакчасы
- агач гөл
- агач гөмбәсе
- агач җилеме
- агач кадак
- агач кистерүче
- агач кисүче
- агач корты
- агач куышы
- агач күбәләге
- агач мае
- агач материалы
- агач өйле
- бүрәнә өйле
- агач сирәк үскән җир
- агач суын алу
- агач тараканы
- агач тарттыру
- агач ташучы баржа
- агач ташучы машина
- агач төбе
- агач тыгылу
- агач утырту
- агач үзәге
- агач череге
- агач чиләк
- агач чүкеч
- агач эшкәртүче
- агачка әйләнү
- агачка әверелү••агач атка атландыру — оста́вить с но́сом; обвести́ вокру́г па́льца, надува́ть/наду́ть
агач атка атлану (атланып калу) — оста́ться с но́сом; сесть в лу́жу прост.
агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри — не по ле́су хо́дит, а по лю́дям (о беде, болезни, смерти, горе, несчастье, стихийных бедствиях, жизненных невзгодах и т. п.) (букв. не по верши́нам дере́вьев, а по голова́м люде́й хо́дит)
агач җан — см. агач йөрәк
агач җанлы — см. агач йөрәкле
агач мылтык — ирон. пустоме́ля, болту́н, пустозво́н, пустосло́в
агачны яшьтән (яшьли, яшь чагында бөгү) — гнуть де́рево, пока́ мо́лодо (т.е. воспитывать с малых лет)
агач авызланып — гру́бо, ре́зко, по-ха́мски
- агач башында үсмиагачтан сандугач кына ясамый — ма́стер на все ру́ки; всё уме́ет; всё де́лает
- агач йөрәк
- агач йөрәкле
- агачын күреп урманын күрмәү
- агачын күреп тә урманын күрмәү -
10 багаж
сущ.в разн. знач. бага́ж || бага́жныйавыр багаж — тяжёлый бага́ж
белем багажы — бага́ж зна́ний
багаж ташучы — носи́льщик багажа́
багаж квитанциясе — бага́жная квита́нция
- багажга салубагажлар бүлеге — бага́жное отделе́ние
- багажга бирү -
11 извозчик
сущ.; разг.1) изво́зчик (ку́чер); см. тж. олаучы || изво́зничий (возо́к)йөк ташучы изво́зчик — ломово́й изво́зчик
2) изво́зчик ( наёмный экипаж с кучером)изво́зчикка утырып бару — е́хать на изво́зчике
-
12 йөк
I сущ.1) воз || возово́йөч йөк печән хәзерләү — загото́вить три во́за се́на
йөк артыннан җәяүләп бару — идти́ пешко́м за во́зом
йөк печәне — возово́е се́но
йөк үлчәве — возовы́е весы́
йөктән төшкән - югалган — (посл.) что с во́зу упа́ло, то пропа́ло
2) груз, покла́жа; кладь, но́ша, вьюк || грузово́й, това́рный; вью́чныййөк күтәрү — поднима́ть груз
кул йөге — ручна́я кладь
йөк ташу — перевози́ть груз, перево́зка гру́за
юлчының йөге — покла́жа пу́тника
ишәк аркасындагы йөк — вьюк на спине́ осла́
йөк судносы — грузово́е су́дно
йөк вагоннары — това́рные ваго́ны
йөк амбары — това́рный склад
йөк хайваннары — вью́чные живо́тные
йөк әйләнеше — грузооборо́т
3) как первый компонент русских слож. слов грузо-йөк күтәргеч җайланмалар — грузоподъёмные сре́дства
йөк агышы — грузопото́к
йөк җибәрүче — грузоотправи́тель
4) нагру́зкайөрәккә артык йөк — ли́шняя нагру́зка для се́рдца
җәмәгать эшләре йөге — обще́ственная нагру́зка
бер кешегә ике йөк — одному́ челове́ку две нагру́зки
5) перен. обу́за, бре́мя; груз, тя́гость, тя́жестькайгы (мәшәкать) йөге — груз печа́ли (забо́т)
дөньяда дус бул, йөк булма — в жи́зни будь дру́гом, а не обу́зой
йөкнең авыры аңа төште — основна́я тя́жесть вы́пала на него́
•- йөк аты- йөк бушату
- йөк бушатучы
- йөк вагоны
- йөк көймәсе
- йөк салу
- йөк төяү
- йөк ташучы
- йөк йөртүче
- йөк төяүче
- йөк урыны••йөге белән — це́лый воз (т. е. очень много)
йөге кыйшайган — прост. пья́ный
йөгенә керә алмау — не мочь поручи́ться (за достоверность чего-л.)
II сущ.; разг.йөк булып тору — тяготи́ть; быть в тя́гость кому, чему, для кого, чего
состоя́ние бере́менности- йөккә калуаның айлык йөге бар — у неё ме́сячная бере́менность
- йөккә узган
- йөктән котылу -
13 йөк йөртүче
-
14 көлтә
сущ.1) сноп || снопо́выйкөлтә бәйләү — вяза́ть снопы́
арыш көлтәсе — ржано́й сноп
көлтә икмәге — снопо́вый хлеб
көлтә өю — скла́дывать (скирдова́ть) снопы́
2) свя́зка, пучо́к, буке́тсалам көлтәләре — свя́зка соло́мы
чәчәк көлтәсе — пучо́к (буке́т) цвето́в
3) перен. сноп, пучо́кнурлар көлтәсе — пучо́к луче́й
яктылык көлтәсе — пучо́к све́та
ут (ялкын) көлтәсе — сноп огня́ (пла́мени)
•- көлтә бавы
- көлтә бәйләгеч
- көлтә бәйләүче
- көлтә биргеч
- көлтә ташучы••көлтә койрык — лиси́ца
көлтә шикелле — как подко́шенный сноп (падать, свалиться)
-
15 көлтәче
1) сноповяза́льщица2) снопово́зчик; см. тж. көлтә ташучы -
16 намуслы
1. прил.1) че́стный, со́вестливый, поря́дочный, дорожа́щий свое́й че́стью (со́вестью), име́ющий честь (со́весть)ул намуслы хат ташучы — он че́стный почтальо́н
намуслы кеше беркайчан да кырын эш эшләмәс — поря́дочный челове́к никогда́ не сде́лает плохо́е де́ло
2)а) правди́вый, справедли́вый, благоро́дныйкомандирның батыр һәм намуслы йөзе — сме́лое и благоро́дное лицо́ команди́ра
б) добросо́вестныйнамуслы хезмәт — добросо́вестный труд
2. нареч.җәмәгать эшләренә намуслы мөнәсәбәт — добросо́вестное отноше́ние к обще́ственным дела́м, обя́занностям
1) че́стно, правди́во, справедли́во, благоро́дномәсьәләне намуслы хәл итү — справедли́во реши́ть вопро́с
2) че́стно, добросо́вестно, беспоро́чно (работать, делать, готовиться к чему-л.) -
17 почтальон
сущ.почтальо́нсм. тж. хат ташучыпочтальон булып — в ка́честве почтальо́на
почтальон кыз — почтальо́нка
-
18 су
I сущ.1)а) вода́ || во́дный, водяно́йсалкын су — холо́дная вода́
кайнар су — горя́чая вода́
кайнамаган су — сыра́я вода́
агым су — прото́чная вода́
чишмә суы — ключева́я вода́
диңгез суы — морска́я вода́
газлы су — газиро́ванная вода́
минераль су — минера́льная вода́
кар суы — та́лая вода́
су процедуралары — во́дные процеду́ры
су тамчылары — водяны́е ка́пли
су тузаны — водяна́я пыль
б) первый компонент составных слов, соответствующий русскому водо-су үлчәгеч — водоме́р
су бүлгеч — водоотво́д
2) перен.; разг. вода́; пусто́е многосло́виекитапның яртысы су — полови́на кни́ги состои́т из воды́
3) вода́, водоём || во́дный; водяно́йтирән су — глубо́кая вода́
су кимәле — у́ровень воды́
су этеме — напо́р воды́
су өсте — во́дная пове́рхность
су юлы белән — во́дным путём
су тегермәне — водяна́я ме́льница
4) обычно мн.суларво́дытерриториаль сулар — территориа́льные во́ды
5) разг. река́, ре́чка (употр. с именем собственным)Ык суы — река́ Ик
Казан су — река́ Каза́нка
киң су — широ́кая река́
су ярларыннан чыкты — река́ вы́шла из берего́в
6) разг. сокашказаны суы — желу́дочный сок
җимеш суы — фрукто́вый сок
7) разг. раство́р, рассо́л, сы́вороткасабын суы — мы́льный раство́р
селте суы — щелочно́й раство́р
эремчек суы — творо́жная сы́воротка
кәбестә суы — капу́стный рассо́л
тозлаган кыяр суы — огуре́чный рассо́л
•- су агымы
- су алгыч
- су алмашы
- су алу
- су алу җайланмасы
- су анасы
- су асты дөньясы
- су аткыч
- су атчыгы
- су әйләнеше
- су балтырганы
- су баркылдагы
- су басу
- су башнясы
- су башы
- су белән җылыту
- су белән суыту
- су билгеләре
- су бите
- су борчасы
- су борычы
- су бөтнеге
- су бүлгеч
- су гөле
- су еланы
- су җәелү
- су җибәргеч
- су җыйгыч
- су җылыткыч
- су җылыту
- су иясе
- су йөрү каналлары
- су кайту
- су каналы
- су кандаласы
- су колонкасы
- су комае
- су коңгызы
- су кошы
- су көпшәле
- су куу
- су кынасы
- су кычытканы
- су кыягы
- су күзе
- су күләме
- су күрәне
- су күсесе
- су күтәрелү
- су күтәрелеше
- су күтәрткеч
- су күтәртү
- су лаләсе
- су өләшкеч
- су пәрие
- су полосы
- су салмалы
- су сыеры
- су сыерчыгы
- су сыешлык
- су тавыгы
- су талпаны
- су ташлагыч
- су ташучы
- су ташуы
- су торбасы
- су төшергеч
- су төшү
- су тычканы
- су упкыны
- су үгезе
- су үрмәкүче
- су үткәргеч
- су үткәрмәүчән
- су үткәрмәүчәнлек
- су үткәрү
- су үткәрүчән
- су үткәрүчәнлек
- су үтү
- су чаңгысы
- су чаңгычысы
- су чаяны
- су чәчәге
- су чигенеше
- су чистарткыч
- су чистарткыч корылмалар
- су чистарту
- су чыпчыгы
- су шөпшәсе
- су эте
- су юлы
- су юлын күрсәтү
- су юнәлткеч колаша
- су язы
- суга алып бару
- суга баткан кеше
- суга бату
- суга төшү
- суга чыдам
- суга чыдамлы
- суга чыдамлылык
- суда эрүчән
- суда эрүчәнлек
- судан файдалану
- судан файдаланучы••су баштан болгана — (погов.) ры́ба гниёт с головы́
су белән дә аера алмассың — водо́й не разольёшь; не разле́й вода́
су белән юып алгандай булды — как ве́тром сду́ло; как бу́дто коро́ва языко́м слизну́ла
су болгату — мути́ть во́ду
су кебек ага — течёт, что вода́ ( о больших расходах)
су кебек агылу — течь реко́й; течь широ́ким пото́ком
су кебек (су урынына) эчү — знать назубо́к; отвеча́ть без запи́нок
су кушу — прибавля́ть/приба́вить от себя́; залива́ть
су сибеп үстергәндәй — как грибы́ по́сле дождя́
су төбенә китү — идти́ ко дну; утону́ть
су төбенә җибәрү — пусти́ть (отпра́вить) на дно; утопи́ть
су язып, май төшмәс — (погов.) во́ду толо́чь -ма́сла не бу́дет (вода́ и бу́дет)
суга батканда саламга ябышу — хвата́ться за соло́минку
суга сәнәк белән язган (язылган) — на воде́ ви́лами напи́сано
суга төшеп югалган кебек — как в во́ду ка́нул
суга төшкән тавык кебек — как мо́края ку́рица; как в во́ду опу́щенный; (ходи́ть) мо́крой ку́рицей
суга төшкәндәй булды — как в во́ду ка́нул
суга төшсә, судан да коры чыга торган — из воды́ сухи́м вы́лезет
судагы балык кебек — как ры́ба в воде́
судан коры чыгу — вы́йти сухи́м из воды́
II сущ.сусыз юа, җилсез киптерә — языко́м сте́лет; язы́к хорошо́ подве́шен
-
19 хат
сущ.письмо́, посла́ние (от матери, из-за границы; любовное, официальное, анонимное)ачык хат — откры́тое письмо́, откры́тка
хат кисәге — письмецо́, письми́ще
- хат ташучыхатка каршы хат язу — отве́тить (на чьё-л.) письмо́, написа́ть отве́тное письмо́
••хат башында — пе́рвым де́лом, в пе́рвую о́чередь; в нача́ле письма́
См. также в других словарях:
Муса Джалиль — в молодости … Википедия
барабыз — иск. Элек шәһәр урамында кеше ташый торган гади чана русчасы да барабыз БАРАБЫЗЧЫ Кыш көне шәһәргә килеп барабыз да кеше ташучы. Кая барабыз? дип еш әйтә торган булганнар … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йөкче — 1. Йөк ташучы; олаучы 2. Йөк төяүче бушатучы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ломовой — 1. Ат белән йөк ташучы 2. с. Авыр йөк ташу өчен билгеләнгән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
носильщик — Вокзал, пристаньнәрдә багаж ташучы кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
почтальон — Хат, газета журнал һ. б. ш. ияләренә (адресатларына) тапшырып йөрүче почта хезмәткәре; хат ташучы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рикша — Көнчыгыш һәм Көньяк Азиянең кайбер илләрендә зур булмаган ике тәгәрмәчле җиңел арбага җигелеп, пассажирлар һәм йөкләр ташучы кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
утынчы — иск. 1. Утын белән сату итүче кеше 2. Утын хезмәтендәге кеше, утын кисүче, утын кисеп ташучы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чумак — иск. Электә Украинада: Кырымга ашлык һәм авыл хуҗалыгы продуктлары алып барып, ә аннан сату өчен тоз, балык һ. б. ш. ташучы крестьян … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге